Hoe voorkom je een tekenbeet en zo de Ziekte van Lyme?

In de week van 31 maart, is het de Week van de Teek. In deze week wordt er extra aandacht besteed aan dit kleine spinachtige beestje. Waarom? Teken kunnen ziektes overbrengen, waaronder de Ziekte van Lyme. Ongeveer 27.000(1) mensen hebben hier last van, wat een gezond en vitaal leven in de weg kan zitten. Daarom is het belangrijk om te weten hoe je een tekenbeet kunt voorkomen.

Wat is een teek?

Een teek is een klein, parasitair, spinachtig beestje. In Nederland komen ongeveer 15 soorten voor. Een teek wil zich graag hechten aan een mens of dier om zich te voeden met bloed. Ze wachten met name geduldig in hoog, schaduwrijk gras en dode bladeren bij bomen en struiken tot een potentiële gastheer voorbijkomt. De meeste tekenbeten vinden dan ook plaats in het bos. Maar ook in tuinen, parken, duinen, groenstroken en natuurgebieden kun je teken aantreffen.

Het risico van een tekenbeet

In Nederland zijn er jaarlijks zo’n 1,5 miljoen tekenbeten. Gemiddeld krijgen ongeveer 2 à 3 op de 100 mensen de Ziekte van Lyme na een tekenbeet, wat zo’n 27.000 mensen per jaar betreft(2). Dat betekent dus dat lang niet iedereen die gebeten wordt door een teek ziek wordt. Toch is voorzichtigheid geboden. Een ziekte zoals Lyme is namelijk allesbehalve prettig.

De ziekte van Lyme

De Ziekte van Lyme kan zich op talloze manieren manifesteren. Ernstige vermoeidheid, pijn aan de gewrichten, tintelingen, duizeligheid, concentratieproblemen en hartkloppingen zijn slechts enkele voorbeelden. De Ziekt van Lyme is daardoor lastig te diagnosticeren. Dat ook omdat de borreliaspirocheet zich goed kan verstoppen en vermommen. Het gevolg hiervan is dat mensen vaak lang zoekend zijn en zich gedurende deze tijd (onverklaarbaar) minder vitaal voelen.

Tekenbeet voorkomen: stappenplan

Het genezen van een ziekte zoals Lyme kan een grote uitdaging zijn. Daarom moet de nadruk liggen op het voorkomen van een tekenbeet. Ga je het bos, de tuin of een ander natuurgebied in? Geniet dan bovenal, maar doe dat met de nodige aandacht voor onderstaande stappenplan en voorkom een tekenbeet.

• Draag sluitende kleding
  De kans op een tekenbeet wordt kleiner wanneer je goed sluitende kleding draagt. Denk aan dichte schoenen, lange mouwen, een lange broek en stop de broekspijpen in je sokken.
• Draag lichtgekleurde kleding
  De kleur van een teek steekt beter af tegen lichte kleuren. Door lichte kleding te dragen, zul je de teek sneller opmerken.
• Gebruik een tekenwerend middel
  Zeker in risicogebieden is het verstandig om je in te smeren met een tekenwerend middel. Je denkt dan waarschijnlijk al snel aan DEET. Dit is een goed tekenwerend middel, maar het is bepaald niet gifvrij. Een voor mens en milieu veilig alternatief is onze natuurlijke, plantaardige Teekaway op basis van etherische oliën.
  
• Blijf zoveel mogelijk op de paden
  Door op de paden te blijven, vermijd je dichte begroeiing, hoog gras en struikgewassen, plekken waar de teek zich graag verschuilt.
• Controle na buitenactiviteiten
  Controleer jezelf, familieleden en huisdieren grondig op teken na buitenactiviteiten, vooral in gebieden met veel gras, struiken of bos.

Waarom wordt een tekenbeet vaak niet of pas laat opgemerkt?

Met name de laatste tip is extra belangrijk. Een teek kan zich namelijk overal op het lichaam vastbijten, of beter gezegd, steken. Liezen, knieholtes, oksels, de bilspleet, de randen van het ondergoed, achter de oren en rond de haargrens in de nek hebben echter de voorkeur. Van de steek en het zuigen voel je doorgaans weinig. Het komt daardoor vaak voor dat de teek niet (tijdig) wordt opgemerkt, zeker omdat het beestje zo klein is. De schapenteek is bijvoorbeeld slechts 0,5 tot 3 mm groot. De omvang neemt toe wanneer de teek zich volzuigt met bloed. Ze zwellen dan op tot een grijs of bruin bolletje. Een schapenteek kan in dit geval zelfs tot wel 11 mm groot worden.

Toch een tekenbeet? Dan is het belangrijk om de deze zo snel mogelijk te verwijderen. De kans op ziekteoverdracht neemt namelijk toe naarmate de teek langer vastzit. Alle benodigheden, zoals een tekenkaart, vind je in onze Eerste Hulp Preventie Setje. 

Bronnen
(1) https://www.rivm.nl/ziekte-van-lyme
(2) https://www.expertisecentrumlyme.nl/ziekte-van-lyme